Badania z USA wskazują, że przynajmniej 15% dorosłych cierpi na bóle głowy o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego. Częstość występowania bólów głowy wśród ogólnej populacji białej ocenia się na 5–10%. Spośród zgłaszających się do lekarza tylko u 10% stwierdza się organiczną (inną niż naczyniowa) przyczynę bólów głowy, u pozostałych zaś 90% – przyczynę naczyniową lub czynnościową. Przyczyna jest wieloczynnikowa i może być wywołana przez wiele bodźców, w tym:
– uraz mózgu/wstrząśnienie mózgu
– niską jakość snu i/lub nieprawidłową pozycję podczas snu (tj. utrzymywanie głowy w skrajnej pozycji podczas snu)
– złą postawę (garbienie się siedząc przy komputerze, ciągłe patrzenie na telefon komórkowy)
– odwodnienie
– spożywanie cukru i innych czynników obciążających dietę (przetworzona żywność, alkohol, kofeina)
– wahania poziomu hormonów (cykl menstruacyjny, menopauza)
– inne czynniki
W poniższym artykule znajdziesz informacje, jak poradzić sobie z dolegliwościami bólowymi głowy oraz jakie mogą być tego przyczyny.
Bóle głowy – podział
Diagnostycznie istnieją co najmniej cztery kategorie bólów głowy:
– migrena
– bóle napięciowe
– klasterowe bóle głowy
– bóle pochodzenia szyjnego Każda z tych kategorii charakteryzuje się zmiennymi oznakami i objawami. Pomiędzy tymi kategoriami diagnostycznymi istnieje również znaczące nakładanie się przyczynowości. Uznając, że przyczyna jest wieloczynnikowa, jednym z najważniejszych czynników przyczyniających się do bólu głowy jest dysfunkcja górnej części odcinka szyjnego kręgosłupa.
Neurofizjologia bólu głowy
Każda diagnostyczna kategoria bólu głowy obejmuje do pewnego stopnia nerw trójdzielny (nerw czaszkowy V). Najnowsza teoria dotycząca fizjologii bólów głowy mówi o tym, że stan zapalny może spowodować inicjację depolaryzacji aktywności kory mózgowej wraz z rozszerzeniem się naczyń krwionośnych czaszki przez nerw trójdzielny. Należy jednak podkreślić, że jest to teoria, której nie można uznać za pewną.
Wszystkie informacje, które są gromadzone/wyczuwane/interpretowane przez nerw trójdzielny, są przetwarzane w jądrze nerwu trójdzielnego, trigeminocervical Nucleus (TCN) zanim zostaną przekazane do mózgu w celu dalszego przetwarzania informacji. Jest to obszar górnego odcinka szyjnego z segmentu C1-C3. Dlatego odcinek szyjny może być warty rozważenia w diagnostyce i leczeniu bólu głowy.
TCN przetwarza również wiele informacji z głowy i twarzy (nerw twarzowy – nerw czaszkowy VII, nerw podjęzykowy – nerw czaszkowy XII, nerw błędny – nerw czaszkowy X) oraz nerwy rdzeniowe z górnego odcinka kręgosłupa szyjnego (C1-C3). Oznacza to, że informacje ze wszystkich tych źródeł – w tym struktur takich jak np. więzadła, dyski i mięśnie górnego odcinka szyjnego kręgosłupa muszą przejść przez TCN w celu dalszego przetwarzania impulsu. Ponieważ ta zależność nadchodzących sygnałów jest przetwarzana przez TCN i wyższe ośrodki mózgowe, dokładne źródło niektórych wrażeń może zostać błędnie zinterpretowane. Oznacza to, że napięty mięsień szyi może wysyłać komunikaty, takie jak „niebezpieczeństwo” lub „zapalenie”, do TCN, a następnie do mózgu. Jednak mózg może postrzegać te informacje jako pochodzące z głowy, a nie szyi – co może spowodować tzw. szyjnopochodny ból głowy.
Sposoby radzenia sobie z bólem głowy
Do tej pory ustaliliśmy, że:
– istnieje wiele przyczyn i różne kategorie diagnostyczne bólów głowy
– fizjologia bólów głowy jest złożona, ale wyraźnie wskazuje na górny odcinek kręgosłupa szyjnego jako główny czynnik powodujący ból.
Jest też wiele rzeczy, które można zrobić, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe głowy. W niniejszym wpisie chcemy skupić się na dwóch prostych krokach:
1. Zidentyfikuj wyzwalacze (zarówno te wynikające z codziennego funkcjonowania jak i te związane bezpośrednio z tkanką)
2. Popraw mobilność i siłę szyi
Identyfikacja wyzwalaczy
Ustawienie szyi. Głównym wyzwalaczem było patrzenie w dół przez dłuższy czas. Niezależnie od tego, czy patrzysz na telefon komórkowy, czytasz książkę w pociągu, czy zasypiasz w samolocie, powoduje to ogromne obciążenie mięśni i struktur pasywnych szyi. Pamiętajmy, że to „napięcie” jest przekazywane przez TCN aż do mózgu. Mózg może błędnie interpretować źródło informacji i postrzegać napięcie szyi jako ból głowy. Dlatego trzymajmy głowę w neutralnej pozycji i trzymajmy telefon/książkę na poziomie, który nie obciąża szyi. Można również oprzeć ramiona za pomocą podłokietników lub poduszki na kolanach, aby łatwiej utrzymać tę pozycję bez obciążania ramion.
Kolejny wyzwalacz może być związany z dietą i nawodnieniem. Nadmiar cukru może być czynnikiem predysponującym. Proste węglowodany, takie jak chleb, są „cukrem w przebraniu” (zjedzenie 2 kromek pełnoziarnistego chleba jest równoznaczne ze zjedzeniem do 10 łyżeczek cukru, ponieważ nasz organizm przekształca te proste węglowodany w glukozę). Jeżeli istnieje zależność podaży węglowodanów i bólu głowy należało by rozważyć modyfikację diety. Odwodnienie może również przyczyniać się do bólów głowy. Dobrym nawykiem jest spożywanie 1 litra wody na każde 1000 spożywanych kalorii. Większość ludzi nie pije wystarczającej ilości wody.
Popraw mobilność i siłę mięśni szyi
Poniżej proponowane filmy z ćwiczeniami na poprawę mobilności i siły mięśni szyi.
https://www.youtube.com/watch?v=q-gSFsrphPghttps://www.youtube.com/watch?v=QSa-9SVTMlQ
Bibliografia
1) Bogduk N. Anatomy and Physiology of Headache. Biomedicine and Pharmacotherapy 1995, Vol. 49, No. 10, 435-445.
2) Howard PD et al. Manual Examination in the diagnosis of cervicogenic headache: a systematic literature review. JMMT. 2015;vol 23;no.4; pp210-218.
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
