Ścięgno Achillesa składa się z pęczków pochodzących z głowy bocznej i przyśrodkowej mięśnia brzuchatego łydki oraz mięśnia płaszczkowatego. Według doniesień aktualnej literatury mają one skręconą strukturę, jednak nie jest jednoznacznie wyjaśnione, w jakim stopniu te włókna się skręcają. Co mówią badania i po co miałyby występować skręcone włókna w ścięgnach?
Badania nad ścięgnem Achillesa
Istnieje wiele badań cadaverowych dotyczących budowy ścięgna Achillesa (AT, Achilles Tendon). Składa się on z pęczków pochodzących z głowy przyśrodkowej i bocznej mięsnia brzuchatego łydki oraz mięśnia płaszczkowatego. Mają one charakterystyczną skręconą strukturę.
Badania wskazują, że przez skręconą strukturę ścięgna grupy mięśniowe je tworzące pracują w takim samym zakresie podczas ruchu stawów. Stwierdzono również, że taka budowa jest ważna w kontekście zmniejszania różnych napięć w obrębie ścięgna, aby mięsień mógł skutecznie przenosić siłę. Inne badanie wykazuje, że naprężenie w AT jest niejednorodne, gdy kość piętowa jest w ewersji, czego głównym powodem jest właśnie skręcona struktura ścięgna. Badacze zasugerowali, że właśnie ta skręcona struktura może być zaangażowana w mechanizm powstawania urazu w obrębie AT.
Powyższe informacje mogą sugerować, że skręcona struktura AT odgrywa istotną rolę i może mieć duży wpływ w występowaniu urazów i innych dysfunkcji w obrębie ścięgna.
Metodologia badania Edema (2015)
Włókna AT pochodzące z głowy przyśrodkowej i bocznej mięśnia brzuchatego łydki oraz mięśnia płaszczkowatego, wypreparowane ze 110 kończyn z 60 zwłok (76 kończyn męskich, 34 kończyn kobiecych).
Włókna AT pochodzące z brzuśców mięśniowych mięśnia brzuchatego MG (głowa przyśrodkowa) i LG (głowa boczna) oraz włókna AT pochodzące z mięśnia płaszczkowatego trudno było rozdzielić tylko w jednej nodze.
Wnioski płynące z badania
A) Skręcona struktura
W AT pęczki pochodzące z MG, LG i mięśnia płaszczkowatego łączą się, skręcając się ze sobą. Kiedy AT jest oglądany z kierunku czaszkowego, przedstawia on skręconą strukturę w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara w prawej kończynie i w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara w lewej kończynie.
B) Klasyfikacja
W badaniu wyróżniono typ I w 55 kończynach (50%), typ IIw 47 kończynach (43%) i typ III w 8 kończynach (7%).
C) Kierunek włókien
Gdy każdy pęczek był drobno rozdzielony do poziomu wiązek około 3-4 mm, pęczki MG we wszystkich klasyfikacjach przebiegały dość równolegle, podczas gdy wiązki LG i mięśnia płaszczkowatego były wprowadzane na guzowatość kości piętowej podczas skręcania w typach II i III. Ta tendencja do skręcania była szczególnie silna w typie III. Skręcenie mięśnia płaszczkowatego rozpoczynało się 3–5 cm proksymalnie od miejsca przyczepu do guzowatości kości piętowej.
D) Płeć
38 kończyn (50%) było typu I, 32 kończyny (42%) typu II i 6 kończyn (8%) typu III. Wśród kobiet 17 kończyn (50%) było typu I, 15 kończyn (44%) było typu II i dwie kończyny (6%) typu III. Nie było istotnej statystycznie różnicy wśród badanych.
Podsumowanie
1. Wyniki omawianego badania potwierdziły skręcenie struktury we wszystkich przypadkach (patrząc od przebiegu proksymalnego do dystalnego skręcenie było przeciwne do ruchu wskazówek zegara w prawej nodze i zgodne z ruchem wskazówek zegara w lewej nodze.
2. W tym badaniu AT podzielono na trzy typy w zależności od stopnia skręcenia: Typ I (50%), Typ II (43%) i Typ III (7%).
3. Pęczek MG poruszał się dość równolegle we wszystkich typach, pęczki LG i mięśnia płaszczkowatego zbiegały się do guzowatości kości piętowej podczas skręcania w typach I i II. Skręt był szczególnie silny w Typie III. Ponadto miejsce skręcenia mięśnia płaszczkowatego znajdowało się 3–5 cm proksymalnie od przyczepu guzowatości kości piętowej.
4. Według doniesień urazy AT często występują 2–6 cm proksymalnie od przyczepu guzowatości piętowej i częściej występują w okolicy przyśrodkowej niż bocznej. Dwa możliwe czynniki to: słabe ukrwienie tego obszaru i mała powierzchnia przekroju w obszarze proksymalnym 2–6 cm.
5. Nie było statystycznej różnicy między skrętem pęczków ścięgna Achillesa u kobiet i mężczyzn.
Bibliografia
1) Pękala, PA, Henry, BM, Ochała, A, et al. The twisted structure of the Achilles tendon unraveled: A detailed quantitative and qualitative anatomical investigation. Scand J Med Sci Sports. 2017: 27: 1705– 1715. https://doi.org/10.1111/sms.12835
2) Edama, M., Kubo, M., Onishi, H., Takabayashi, T., Inai, T., Yokoyama, E., Hiroshi, W., Satoshi, N. and Kageyama, I. (2015), Classification by degree of twist. Scand J Med Sci Sports, 25: e497-e503. https://doi.org/10.1111/sms.12342
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
