Tendinopatia jest złożonym problemem wymagającym multidyscyplinarnego podejścia. Leczenie powinno być efektywne i wymagające jak najmniejszego nakładu finansowego pacjenta. Wiemy już z poprzednich artykułów, że podwyższone BMI, poziom cholesterolu czy poziom markerów zapalnych może utrudniać leczenie tendinopatii, a wspomagać proces powrotu do zdrowia mogą szczególnie odpowiednio dobrane ćwiczenia. A jaką rolę w tym procesie może odegrać suplementacja?
Suplementy diety – placebo, czy realny efekt?
W ostatnich latach suplementy diety zostały wprowadzone jako dodatkowe podejście terapeutyczne w leczeniu tendinopatii, a ich pozytywne efekty lecznicze odnotowano zarówno w populacji ogólnej, jak i sportowców. Stosowane suplementy diety zawierały różnorodne mikroelementy (m.in. bromelainę i witaminę C), które zaleca się w celu obniżenia stanu zapalnego i przyspieszenia gojenia ścięgna. Ze względu na działanie przeciwzapalne deklarowaną poprawę metabolizmu ścięgien, w niektórych badaniach sprawdzono terapie łączące suplementy diety z fizjoterapią. Biorąc pod uwagę fakt, że indywidualne badania prawdopodobnie nie dostarczą wystarczających dowodów na skuteczność suplementacji, Qiu i wsp. podjęli próbę obiektywnej oceny potencjalnego wpływu tej strategii leczenia na leczenie tendinopatii, aby zapewnić wyższy poziom dowodów klinicznych. W związku z tym przeprowadzili przegląd systematyczny i metaanalizę randomizowanych badań kontrolowanych w celu oceny wpływu dodatkowej suplementacji diety w połączeniu z leczeniem fizjoterapeutycznym na kluczowe wyniki leczenia tendinopatii, takich jak ból i funkcja, w porównaniu z samym leczeniem fizjoterapeutycznym lub leczeniem fizjoterapeutycznym placebo.
Does Additional Dietary Supplementation ImprovePhysiotherapeutic Treatment Outcome in Tendinopathy
Kryteria włączenia i metody zastosowane w badaniu:
– pacjenci poniżej 70 r.ż.,
– pacjenci, którzy mieli fizjoterapię połączoną z suplementacją przez min. 4 tygodnie,
– porównanie grupy leczonej za pomocą metod fizjoterapeutycznych+suplementacja z grupą, która miała samą fizjoterapię lub grupą placebo,
– użyto skal bólu NRS lub VAS, w tym VISA-A, VISA-P, SPADI and AHS w zależności od lokalizacji tendinopatii,
Do wyszukiwania wykorzystano cztery bazy danych, przy czym pełna strategia wyszukiwania dostępna była w całości jako plik uzupełniający. Dwóch autorów niezależnie zrecenzowało artykuły, które spełniały kryteria włączenia, z niezgodnościami rozwiązanymi przez tego recenzenta.
Wyniki – podsumowanie
Jakie uzyskano wyniki?
1. Nie było różnicy między grupą mającą samą fizjoterapię a grupą mającą fizjoterapię+suplementacje.
2. Suplementacja nie poprawiła funkcji badanego ścięgna.
3. Zakres suplementów zastosowanych w tej metaanalizie uniemożliwia wnioskowanie o tym, który suplement jest najlepszy.
4. Działanie przeciwzapalne suplementów jest prawdopodobnie przyczyną poprawy wyników w zakresie bólu.
W celu bardziej szczegółowej analizy zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który znajdziesz TUTAJ.
Ograniczenia badania
Podsumowując, wydaje się, że dodanie suplementacji może być przydatne w łagodzeniu bólu u osób w trakcie procesu leczenia tendinopatii, jednak wyniki nie są szczególnie jasne. W sześciu badaniach zastosowano sześć różnych suplementów, z których każdy zawierał bardzo odmienną listę składników, co sprawia, że trudno powiedzieć, który z nich jest najlepszy. Wszystkie stosowane suplementy miały na celu zmniejszenie stanu zapalnego, jednak ich mechanizmy działania były inne.
Pamiętać należy, że tendinopatia jest chorobą degeneracyjną a nie stricte związana z stanem zapalnym. Oczywiście możemy tu wyróżnić tendinopatię reaktywną i znaleźć pewne powiązania z stanem zapalnym a nasileniem tendinopatii itd., jednak to nie jest temat tego artykułu. Badacze stwierdzili, że tak czy inaczej, w dzisiejszej praktyce klinicznej nie wygląda na to, że stosowanie suplementacji będzie miało negatywny wpływ na wyniki pacjentów, może z kolei negatywnie wpłynąć na aspekty finansowe.
Podsumowanie
1) Suplementacja może być pomocna w zmniejszeniu bólu. Jednak nie jest udowodnione, na jakiej drodze ten ból się zmniejsza. Prawdopodobnie możemy założyć, że jest to związane z zmniejszeniem stanu zapalnego, efekt placebo, lub wystąpiła reakcja, która nie została udowodniona.
2) Mimo, że suplementy miały na celu zmniejszenie stanu zapalnego, skład wskazywał na bardzo szerokie działanie.
3) Pamiętajmy, że nie jest naszym celem niepotrzebne podnoszenie kosztów rehabilitacji. Jeżeli suplementacja jest zbędnym kosztem, to nie powinniśmy wdrażać jej na ten moment do naszej praktyki.
4) Należy również pamiętać, że często przekonania pacjenta mogą sprawić, że uzależni się on od suplementów. Może znaleźć korelacje na zasadzie „nie wziąłem/zapomniałem wziąć suplementu – boli mnie noga. Poza tym błędem byłoby dopuścić do sytuacji, gdyby pacjent bardziej uwierzył z konieczność wzięcia suplementu niż w regularne wykonywanie ćwiczeń:)
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
Bibliografia
1) Qiu F, Li J, Legerlotz K. Does Additional Dietary Supplementation Improve Physiotherapeutic Treatment Outcome in Tendinopathy? A Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Med. 2022 Mar 17;11(6):1666.
