Torbiel Bakera lub torbiel podkolanowa jest wypełnioną płynną masą, która jest rozszerzeniem istniejącej wcześniej kaletki w dole podkolanowym, najczęściej kaletki mięśnia przyśrodkowego brzuchatego łydki oraz półbłoniastego. Jest nietypowa ponieważ łączy się ze stawem kolanowym, w przeciwieństwie do innych kaletek okołostawowych, poprzez otwór w torebce stawowej z tyłu kłykcia przyśrodkowego kości udowej. Powstały teorie, że otwór ten tworzy mechanizm przypominający zastawkę w obecności wysięku, który podczas patologii przyczynia się do powstawania torbieli u dorosłych. Torbiele podkolanowe rzadko pojawiają się samodzielnie i najczęściej występują w połączeniu z innymi patologiami wewnątrzstawowymi i stanami zapalnymi, takimi jak choroba zwyrodnieniowa stawów, naderwania łąkotki, czy w przebiegu RZS.

O czym warto wiedzieć
Cysta Bakera występuje najczęściej u osób dorosłych w wieku 35-70 lat, najczęściej w połączeniu z stanem zapalnym stawu np. w przebiegu chorób reumatycznych czy w wyniku zmian związanych z przeciążeniem lub urazem kolana. Ponieważ są bezobjawowe, torbiele Bakera są najczęściej wykrywane przypadkowo podczas badania fizykalnego lub badań obrazowych (np. USG lub MRI u osoby dorosłej z podejrzeniem choroby zwyrodnieniowej stawów lub wewnętrznych nieprawidłowości stawu kolanowego). W badaniu Picerno i wsp. wśród 399 pacjentów z bólem kolana (299 kobiet) w wieku 18-89 lat, u 293 osób (73,4%) w badaniu ultrasonograficznym wykazano cechy choroby zwyrodnieniowej stawów i u 251 (62,9%) osób występował wysięk w stawie. Cystę Bakera stwierdzono u 102 pacjentów (25,8%), a w badaniu USG wykazano cechy choroby zwyrodnieniowej stawów i wysięk w stawie.
Podczas badania dorosłych pacjentów asymptomatycznych torbiele podkolanowe (C – oznaczenie na poniższej rycinie) zidentyfikowano w 4,7% do 37% przypadków. W populacjach pediatrycznych częstość występowania torbieli podkolanowych wynosiła 6,3%.

Przyczyny powstania torbieli podkolanowej
94% torbieli podkolanowych było związanych z zaburzeniem stawu kolanowego. Najczęstszym zaburzeniem były zmiany łąkotek, a następnie zerwanie więzadła krzyżowego przedniego i/lub zmiany chrzęstne. Spośród zmian łąkotek 70,2% stanowiły naderwania przyśrodkowej łąkotki, często obejmujące jej tylny róg.


Miejsce występowania
Typowy obraz kliniczny u osób dorosłych to niejasny/niesprecyzowany ból w tylnej części kolana, z możliwym miejscowym obrzękiem lub guzem. Może wystąpić uczucie ucisku w okolicy podkolanowej wraz z ograniczeniem zakresu zgięcia stawu kolanowego. Badanie fizykalne może wykazać tkliwy, wyczuwalny palpacyjnie guz w przyśrodkowym dole podkolanowym, chociaż należy pamiętać o ograniczeniach palpacji związanych z subiektywną oceną. Większość torbieli znajduje się po środkowej stronie dołu podkolanowego, rzadziej po stronie bocznej.

Uszkodzenie cysty
Pęknięcie cysty występuje częściej u pacjentów ze zmianami zapalnymi niż u osób z chorobą zwyrodnieniową. Leczenie uszkodzonej cysty wiąże się z leczeniem powstałych powikłań, ale badania wskazują, że pęknięte torbiele bez powikłań ustępują samoistnie dzięki leczeniu zachowawczemu jak np. kompresoterapia, drenaż, czy ćwiczenia z elewacją kończyny.

Podsumowanie
1) Cysta Bakera często skorelowana jest z urazem wewnątrzstawowym lub stanem zapalnym stawu. Może to być więc dla nas wskazówka podczas wnioskowania klinicznego.
2) Najczęściej występuje u osób w wieku 35-70 lat.
3) Najczęściej cysta Bakera była związana z uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej.
4) Badanie palpacyjne może być pomocne. Wskaże tkliwość i występowanie guza najczęściej w przyśrodkowej stronie, jednak jest to w dalszym ciągu subiektywna ocena.
5) Uszkodzenie cysty leczy się objawowo, jednak często wystarczy leczenie zachowawcze.
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
Bibliografia
1) Herman AM, Marzo JM. Popliteal cysts: a current review. Orthopedics. 2014 Aug;37(8):e678-84. doi: 10.3928/01477447-20140728-52. PMID: 25102502.
2) Wang JY, Wang K, Yuan T, Liu P, Zhang M. [Diagnosis and therapy of popliteal cyst]. Zhongguo Gu Shang. 2019 Feb 25;32(2):181-185. Chinese. doi: 10.3969/j.issn.1003-0034.2019.02.018. PMID: 30884939.
3) Abate M, Di Carlo L, Di Iorio A, Salini V. Baker’s Cyst with Knee Osteoarthritis: Clinical and Therapeutic Implications. Med Princ Pract. 2021;30(6):585-591. doi: 10.1159/000518792. Epub 2021 Aug 2. PMID: 34348320; PMCID: PMC8739941.
4) Picerno V, Filippou G, Bertoldi I, Adinolfi A, Di Sabatino V, Galeazzi M, Frediani B. Prevalence of Baker’s cyst in patients with knee pain: an ultrasonographic study. Reumatismo. 2014 Mar 14;65(6):264-70. doi: 10.4081/reumatismo.2013.715. PMID: 24705029.
5) Sansone V, de Ponti A, Paluello GM, del Maschio A. Popliteal cysts and associated disorders of the knee. Critical review with MR imaging. Int Orthop. 1995;19(5):275-9. doi: 10.1007/BF00181107. PMID: 8567131.