Urazy mięśni grupy kulszowo-goleniowej są powszechne w sportach wymagających dużej siły i szybkości. Systemy klasyfikacji uszkodzeń mięśni mają na celu zapewnienie dokładnych podstaw diagnozy. Z pomocą przychodzi British Athletics Muscle Injury Classification (BAMIC), klasyfikacja oparta na badaniu MRI oraz miejscu i rozległości urazu.
Anatomia grupy kulszowo-goleniowej
O jakich mięśniach mowa? Hamstringi, a więc grupa kulszowo-goleniowa to przede wszystkim mięsień dwugłowy uda (biceps femoris), mięsień półbłoniasty (semimembranosus) i mięsień półścięgnisty (semitendinosus). Urazy hamstringów odbywają się głównie w fazie hamowania i gwałtownej zmiany kierunku, za co głównie odpowiada faza ekscentryczna (absorbcja energii z hamowania). Są to mięśnie dwustawowe, odpowiedzialne za zginanie stawu kolanowego oraz prostowanie stawu biodrowego. Dominują w nich włókna szybko kurczliwe.
British Athletics Muscle Injury Classification (BAMIC)
Klasyfikacja BAMIC wyróżnia 3 klasy urazów ze względu na miejsce uszkodzenia:
(a) myofascial – mięśniowo-powięziowe,
(b) muscle-tendon junction – przejście mięśniowo ścięgniste,
(c) intratendinous – wewnątrzścięgniste.
Uszkodzenie mięśniowo-powięziowe
Urazy mięśniowo-powięziowe mają tendencję do pojawiania się nagłego lub stopniowego bólu w tylnej części uda podczas aktywności fizycznej lub po jej ukończeniu. Ból podczas testów manualnych może być obecny, ale siła i ROM są często utrzymywane w normie. Gojenie następuje poprzez początkową reakcję zapalną, po której następuje faza zwłóknienia. Po około 3 tygodniach gojąca się blizna osiąga maksymalną siłę.
Uszkodzenie mięśniowo-ścięgniste
Urazy mięśniowo-ścięgniste zwykle pojawiają się nagle podczas szybkiego sprintu lub skoku. Zdolność mięśni do wytwarzania siły w tego typu uszkodzeniu jest osłabiona, przez co podczas manualnych testów mięśni można zauważyć deficyty siły, a także ból i zmniejszony ROM. Gojenie tkanek zajmuje od 4 do 8 tygodni,.
Uszkodzenie wewnątrz-ścięgniste
Urazy tego typu występują podczas zadziałania dużej siły w bardzo krótkim czasie. Pacjent może wykazywać specyficzny chód przeciwbólowy oraz można zauważyć znaczną utratę siły mięśniowej i ROM. Gojenie się ścięgna przebiega wolniej, gdyż wymaga syntezy i przebudowy kolagenu.
Powrót do sportu po urazie hamstringów
Złożoność testowania wzrasta wraz ze złożonością urazu. RTFT (Return to full trening – powrót do pełnych obciążeń treningowych) w urazach mięśniowo-powięziowych może nastąpić stosunkowo szybko i opiera się na badaniu klinicznym następujących czynników:
– ROM
– sile
– bólu palpacyjnym
– testach funkcjonalnych jak np. Dynamic Flexibility H-Test (3 dynamiczne zgięcia biodra z wyprostowanym stawem kolanowym – obejrzyj film z wykonaniem testu)
Podczas stwierdzenia kontuzji hamstringów wdraża się progresję biegania, gdy nie ma już fazy ostrej.. Urazy mięśniowo-ścięgniste wymagają takich samych testów RTFT jak urazy mięśniowo-powięziowe, ale powinny być uzupełnione dokładną oceną funkcjonalną. W przypadku urazów ścięgien należy uwzględnić analizę biomechaniczną w celu porównania czasów kontaktu z podłożem i długości kroku z wartościami sprzed urazu. Powtórzenie MRI może być przydatne, aby dostarczyć dodatkowych informacji na temat procesu gojenia. We wszystkich przypadkach decyzja o RTFT powinna być podjęta wspólnie z trenerem i zawodnikiem.
Podsumowanie
– Urazy hamstringów odbywają się głównie w fazie hamowania i gwałtownej zmiany kierunku
– Możemy wyróżnić 3 rodzaje uszkodzenia: myofascial – powięziowe, muscle-tendon junction – przejście mięśniowo ścięgniste, intratendinous – wewnątrzścięgniste
– W zależności od rodzaju uszkodzenia, proces leczenia może różnić się
– Podczas badania ważny jest wywiad, historia urazu, zbadanie ROM, siły, palpacja oraz badania funkcjonalne, by ukierunkować pacjenta pod daną terapię
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
Bibliografia
1) Macdonald B, McAleer S, Kelly S, Chakraverty R, Johnston M, Pollock N. Hamstring rehabilitation in elite track and field athletes: applying the British Athletics Muscle Injury Classification in clinical practice. Br J Sports Med. 2019 Dec;53(23):1464-1473. doi: 10.1136/bjsports-2017-098971. Epub 2019 Jul 12. PMID: 31300391.
