Ból w pachwinie jest często spotykanym problemem u sportowców. Na jego złożoność składa się różnorodność struktur anatomicznych, które mogą ulec urazowi, częstość występowania nieprawidłowych wyników diagnostycznych oraz skupianie się na zmianach strukturalnych u pacjentów asymptomatycznych. Niejednorodna klasyfikacja urazów pachwiny pogłębia zamieszanie. Problem ten próbowano rozwiązać na konferencji w Doha w 2016 roku tworząc Protokół z Doha.
Pachwina sportowca
Według badań Roplha ból w pachwinie dotyczy jednego na dziesięciu pacjentów, jeżeli chodzi o urazy sportowe. Naderwanie struktur w obrębie pachwiny (pachwina Gilmore’a, pubalgia) są częstą kontuzją u sportowców. Wiąże się to z urazem struktur takich jak np. sierp pachwinowy (ścięgno wspólne łączące mięśnie skośne wewnętrzne brzucha i mięsień poprzeczny) w wyniku przeciążenia. Uraz ten znany jest również jako „przepuklina sportowca”, co jest błędnym i mylącym terminem, ponieważ przepukliny może tam nie być. Do grupy ryzyka najczęściej należą mężczyźni w wieku 26-28 lat. Uraz jest często błędnie diagnozowany, szczególnie w POZ u sportowców amatorów, u których te urazy raczej nie są podejrzewane
Zgodnie z badaniami Holmicha ból pachwiny pojawia się w wielu sportach i stanowi duże wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. W piłce nożnej częstość występowania kontuzji pachwiny szacuje się na 10-18/100 piłkarzy rocznie. Jednak definicje i kryteria diagnostyczne bólu pachwiny u sportowców nie są jasne, a w piśmiennictwie nie ma konsensusu. Aby porównać wyniki badań i leczenia, narzędzia stosowane do diagnozowania i oceny stopnia urazu pachwiny muszą być jasno określone i powtarzalne. Z naszego doświadczenia wynika, że techniki oceny bólu związanego z siłą i elastycznością mięśni przywodzicieli, mięśnia biodrowo-lędźwiowego, mięśni brzucha oraz bólu spojenia łonowego są ważnymi narzędziami w badaniu klinicznym sportowców z bólem pachwiny.
Protokół Doha – sposób wykonania
Na konferencji w Doha, w zakresie terminologii i definicji bólu pachwiny u sportowców, osiągnęło konsensus w sprawie taksonomii opartej na klinice z wykorzystaniem trzech głównych kategorii: ocena mięśniowa (przywodziciele uda, mięsień biodrowo-lędźwiowy), kanał pachwinowy i przyczepy mięśniowe kości łonowej. Definicja i terminologia opierają się na wywiadzie i badaniu fizykalnym, co czyni je prostymi i odpowiednimi zarówno do praktyki klinicznej, jak i badań.
A) OCENA MIĘŚNIOWA MM. PRZYWODZICIELI
1. Pacjent w leżeniu na plecach wykonuje izometryczne obustronne przywiedzenie bioder z oporem.
2. Badający palpuje grupę przywodzicieli w poszukiwaniu tkliwości.
WYNIK POZYTYWNY: Dolegliwości bólowe podczas skurczu izometrycznego lub podczas palpacji.
B) OCENA MIĘŚNI BIODROWO-LĘDŹWIOWYCH
1. Pacjent w leżeniu na plecach z biodrem w zgięciu 90° wykonuje izometryczne zginanie biodra z oporem.
2. Następnie mięsień biodrowo-lędźwiowy jest rozciągany przy wykorzystaniu np. Testu Thomasa.
WYNIK POZYTYWNY: Ból pachwiny podczas oporowanego zginania biodra lub podczas rozciągania mięśnia.
C) OCENA DOLEGLIWOŚCI Z KANAŁU PACHWINOWEGO
1. Badający ocenia występowanie bólu lub tkliwości uciskowej na przebiegu kanału pachwinowego, bez widocznej przepukliny.
2. Pacjent w leżeniu na plecach próbuje oderwać tułów z kozetki wbrew oporowi badającego.
3. Pacjent wykonuje manewr Valsalvy.
WYNIK POZYTYWNY: Ból podczas aktywacji mięśni brzucha lub podczas wykonywania manewru Valsalvy.
D) OCENA DOLEGLIWOŚCI KOŚCI ŁONOWEJ
1. Badający palpuje spojenie łonowe i kość łonową w pobliżu spojenia w poszukiwaniu tkliwości.
WYNIK POZYTYWNY: Ból uciskowy spojenia łonowego lub kości łonowych.
Bardziej dokładny opis znajduje się w książce „Testy kliniczne w fizjoterapii”.
O czym warto pamiętać?
Pacjent powinien zgłaszać dolegliwości bólowe pachwiny pogarszające się podczas wykonywania aktywności. W celu oceny wykorzystywane są testy oporowe, stretching oraz palpacja. We wszystkich 4 opisanych testach ból podczas testu powinien być odczuwalny w miejscu dolegliwości występujących podczas aktywności opisywanej przez pacjenta. Przykładowo jeśli podczas oceny mięśni przywodzących biodra pacjent będzie odczuwał ból w rejonie kanału pachwinowego, oznaczać to będzie negatywny wynik testu.
Podsumowanie
– Problemy w okolicy pachwiny mogą być spowodowane przeciążeniem związanym z aktywnością fizyczną wymagającą sprintów, biegania, kopania czy nagłych zmian kierunku.
– Należy rozważyć tego typu uszkodzenia u sportowców u których występuje ból i tkliwość palpacyjna przy pachwinie w obrębie więzadła pachwinowego oraz guzka łonowego, bez stwierdzonej przepukliny.
– U większości pacjentów leczonych zachowawczo następuje poprawa w 6-8 tygodniu. Efekt najczęściej uzyskuje się modyfikacją aktywności fizycznej, fizjoterapią, stopniowo wdrażanymi ćwiczeniami wzmacniającymi mięśnie głębokie tułowia oraz grupę przywodzicieli.
– Istotne jest określenie, czy mamy do czynienia ze stanem ostrym czy przewlekłym. Stany ostre charakteryzują się oczywistym mechanizmem uszkodzenia (np. nagła zmiana biegu), stany przewlekłe nie wykazują bezpośredniego związku z urazem. W takim przypadku może pojawić się ból spoczynkowy lub ból nocny.
Dariusz Ciborowski
Grzegorz Ślęczka
Bibliografia
1) Rolph R, Morgan C, Chapman G, Marsh S. Groin pain in athletes BMJ 2020; 368 :m559 doi:10.1136/bmj.m559
2) Weir A, Brukner P, Delahunt E, Ekstrand J, Griffin D, Khan KM, Lovell G, Meyers WC, Muschaweck U, Orchard J, Paajanen H, Philippon M, Reboul G, Robinson P, Schache AG, Schilders E, Serner A, Silvers H, Thorborg K, Tyler T, Verrall G, de Vos RJ, Vuckovic Z, Hölmich P. Doha agreement meeting on terminology and definitions in groin pain in athletes. Br J Sports Med. 2015 Jun;49(12):768-74. doi: 10.1136/bjsports-2015-094869. PMID: 26031643; PMCID: PMC4484366.
3) Hölmich P, Hölmich LR, Bjerg AMClinical examination of athletes with groin pain: an intraobserver and interobserver reliability studyBritish Journal of Sports Medicine 2004;38:446-451.